Stopaj kelimesinin genel anlamda bir vergi ödeme türü olduğu herkes tarafından bilinir. Ayrıca sık sık karşımıza çıkmaktadır. Ancak stopaj vergisi nedir ve stopaj vergisi nasıl hesaplanır? Bu gibi konularda detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız yazımızı okumadan geçmeyin. Yine yazımız içeriğinde stopaj vergisi güncel oranları nasıl belirlenir kısaca açıkladım.
Stopaj vergisi günlük hayatta bir çok kişiyi ilgilendirdiği için uygulandığı alanın kapsamı çok geniştir. İşverenler, hizmet alanlar, işyeri kiralamaları gibi para alışverişinin döndüğü alanlarda stopaj vergisi söz konusudur.
Bu yazımızda stopaj kesintisi nedir? Stopaj oranı nedir? Kimler ne kadar stopaj öder ve stopaj ne zaman ödenir? gibi bilmeniz gereken ve en çok araştırılan önemli başlıkları da sizler için açıklamaya çalışacağım.
Bu Yazının Alt Başlıkları Neler?
- Stopaj Nedir (Gelir Vergisi Stopaj Nedir)
- Stopaj Nasıl Hesaplanır
- Stopaj Ne Zaman ve Kim Tarafından Ödenir
Stopaj Nedir (Gelir Vergisi Stopaj Nedir)
Stopaj ; Türk Dil Kurumuna göre ön kesinti anlamına gelmektedir. Ancak günlük hayatımızda hep vergi kapsamındaki tanımı ile kullanılmaktadır. Bu yüzden ilk olarak stopaj vergisi nedir buna bir göz atalım.
Stopaj Vergisi nedir ( Gelir Vergisi Stopaj nedir); Gelir veya kurumlar vergisine tabi olan bir kazanç tutarının ilgili kişiye ödenmesi aşamasında söz konusudur. Gelirin henüz o kişinin eline geçmeden önce kesintisinin yapıldığı ve vergi dairesine yatırıldığı bir vergi türüdür. Kısaca açıklamak gerekir ise gelir yada kazançtan kesilen vergi olarak ifade edilebilir.
Stopaj Vergisi; genellikle gerçek kişilerden toplanacak vergiler için uygulanan bir vergi toplama biçimidir. Bunun nedeni ise işletmeler zaten hali hazırda vergi mükellefidir ve devlete beyanname vererek vergilerini yatırır. Ancak gerçek kişiler vergi mükellefi değildir. Ayrıca her ürün alan, hizmet alan yada her ücretli çalışan gidip vergi dairesine vergi yatıramaz. Bu sebeple böyle bir yöntem daha faydalı bulunmuştur.
Örneğin 1000 tane ücretli çalışanınız var. Bin ayrı kişinin maaş aldıktan sonra hesaplanan vergi kesintisini gidip devlete yatırması gerekir. Bu hem kontrol etmesi zor, hem de maliyetlidir. Ayrıca zaman kaybına da yol açacak bir yöntemdir.
Bunun yerine firmanın personeline, maaşlarını vermeden önce vergi kesintisini yapması ve devlete yatırması çok daha hızlı, kolay ve kontrol edilebilir bir durumdur. Çünkü 1 tane vergi sorumlusu olacaktır. Yani stopaj kesintisi bu gibi sebeplerle ülkemizde kullanılan bir vergi toplama yöntemidir.
Stopaj vergisi bir çok kişi tarafından gelir vergisi stopajı olarak da adlandırılmaktadır. Bu yüzden gelir vergisi stopajı nedir veya g.stopaj nedir diye araştırdığınızda stopaj vergisi tanımları ile karşılaşabilirsiniz. Ayrıca stopaj bir vergi yöntemi değildir, vergi toplama yöntemidir bu hususu da atlamamak gerekir.
Stopaj vergisi ile ilgili iki önemli noktanın bilinmesinde fayda var, bunlar
- Vergi ödeme türlerine göre stopaj kesinti oranlarının değişmesi
- Vergi stopaj tutarının belirlenmesi, brüt ücret üzerinden yapılmaktadır.
Stopaj vergisi ülkemizde istisna bir vergi ödeme türüdür. Çünkü ülkemizdeki mevzuatlara göre genelde işletmeler gelirlerini beyan ederler. Sonra bu beyanları baz alınarak vergi yükümlülüğünün ne kadar olacağı hesaplamaktadır. Son olarak da belirlenen bu tutarlar üzerinden vergilerini öderler.
Stopaj Vergisi Amacı Nedir
Stopaj vergisi sayesinde, direk kaynağından kesinti yapılması sebebiyle vergi kayıp ve kaçakları engellenmektedir. Ayrıca küçük orandaki vergilerin dahi tahsil edilmesi sağlanmaktadır. Bu vergilendirme alanındaki sağladığı en büyük fayda olarak görülmektedir.
Diğer bir faydası ise; vergi gelirlerini toplamada oluşacak maliyetler azalmakta aynı zamanda daha hızlı tahsil edilebilmektedir.
Stopaj Vergisinin Uygulandığı Alanlar
Stopaj vergisinin uygulandığı alanlar Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu maddelerinde detaylı olarak belirlenmiştir. Bunlardan en yaygın olanları;
Serbest meslek kazançları
Gayrimenkul sermaye iratları
Çalışanlara yapılan ücret ödemeleri
Mevduat faizleri ve kar payları
Stopaj Nasıl Hesaplanır
G.stopaj nedir ve uygulandığı alanlar nelerdir açıkladık. Peki stopaj nasıl hesaplanır? Stopaj ödeme türüne göre değişiklik gösterir ve ödemenin brüt tutarı üzerinden hesaplanır.
Stopaj hesaplama ödeme türü karşılığında belirtilen oranlar üzerinden yapılmaktadır. Bu yüzden bu oranlar ne kadardır bilinmesi gerekir. Yazımızın devamında ücretli çalışanlar için, kira gelirleri ve mevduat gelirleri için stopaj oranları ne kadardır açıklamalarda bulundum. Ayrıca stopaj vergisi hesaplamanın daha iyi anlaşılması için örnekler verdim.
Örnekleri ve oranları incelediğinizde stopaj vergisi hesaplama işlemi nasıl yapılır öğrenmiş olacaksınız.
Ücret Stopajı
Ücret Stopajı; ücretli çalışanlar için ödenen brüt ücretten tüm SGK kesintileri düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanmaktadır. Her yıl güncellenen vergi dilimleri oranlarına göre belirlenmektedir.
İşverenler; çalışanlarına maaşını vermeden önce brüt maaş tutarı üzerinden stopaj kesintisini yapmaktadır. Çalışan personeli adına bir sonraki ay vergi dairesine yapmış olduğu stopaj kesinti tutarını yatırmaktadır. Yani gelirin kaynağından, verginin doğduğu anda kesinti yapılması söz konusudur.
Kira Stopajı ve Serbest Meslek Ödemeleri
Kira stopajı ve Serbest Meslek Ödemeleri gibi alanlarda kira stopaj oranı sabittir. Brüt ücret üzerinden % 20 olarak uygulanmaktadır.
Örneğin Haktan işletmesi, serbest meslek mensubu bir iç mimara işyeri düzenlemesi için proje çizdirmiştir. Bunun karşılığında brüt 10.000 TL ödeme yapacaktır. Haktan işletmesinin ödemesi gereken stopaj kesintisini ve iç mimara ödemesi gereken net ücreti hesaplayacak olursak;
10.000 TL x 20/100 = 2.000 TL (Yapılacak olan stopaj kesintisi)
10.000 TL – 2.000 TL = 8.000 TL (İç mimara yapılacak net ödeme tutarı)
Örneğimizde de görüldüğü üzere; Haktan İşletmesi iç mimara yapacağı brüt ödeme miktarından, ilk olarak stopaj kesintisini yapacak. Sonrasında kalan net tutarı iç mimara ödeyecek. Yapmış olduğu stopaj kesintisini ise bir sonraki ay iç mimar adına vergi dairesine yatıracaktır.
Stopaj Oranları 2023 Yılında Ne Kadar
- Ücretli çalışanlar için, 2023 yılı gelir vergisi tarifesine göre;
70.000 TL ye kadar %15;
150.000 TL olursa, 70.000 TL si için 10.500 TL, fazlalık kısmı için ise %20;
370.000 TL olursa, 150.000 TL si için 26.500 TL (ücret gelirlerinde 550.000 TL olursa 150.000 TL si için 26.500 TL), fazlalık kısmı için ise %27;
1.900.000 TL olursa, 370.000 TL si için 85.900 TL (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL olursa 550.000 TL si için 134.500 TL), fazlalık kısmı için ise %35;
1.900.000 TL den fazla olursa, 1.900.000 TL için 621.400 TL (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL den fazlasının 1.900.000 TL si için 607.000 TL), fazlalık kısmı için ise %40 olarak belirlenmiştir.
- Kira Stopajı ve Serbest Meslek Ödemelerinde bu oran sabittir ve % 20 olarak belirlenmiştir.
- Mevduat Stopaj Oranları;
Türk Lirası için 6 aya kadar % 5, 6 ay – 1 yıl arası % 3, 1 yıl üzeri % 0,
Dolar-Euro için 1 yıla kadar % 20, 1 yıl üzeri % 18,
Altın Katılım için % 15 olarak belirlenmiştir.
Kira Stopaj Nedir (Kira Stopajı Oranı ve Hesaplama)
Öncelikle Kira Stopaj nedir kısaca açıklayacak olursak; ticari gayrimenkullere uygulanan vergilendirme türüdür diyebiliriz. Ancak konut olarak kiraya verilen yerler için uygulanmamaktadır. Bu önemli bir noktadır.
Kira stopaj kesintisi belirlenirken, kira bedelinin sözleşmede brüt olarak mı yoksa net kira bedeli olarak mı yazıldığı son derece önemlidir. Burada iki yöntem kullanılmaktadır.
- Kira sözleşmesinde, brüt kira bedeli belirtiliyorsa;
Brüt kira bedelinin % 20 si hesaplanarak kira stopajı belirlenmektedir.
- Kira sözleşmesinde, net kira bedeli belirtiliyorsa;
Net kira bedelini 1,25 ile çarparak yada 0,80 e bölerek öncelikle brüt kira bedelini hesaplamalısınız. Sonrasında brüt kira bedeli üzerinden kira stopajını belirleyebilirsiniz.
Örneklerle açıklamak gerekirse;
Örneğin sözleşmenizde kira bedeli olarak aylık brüt 20.000 TL belirtiliyorsa,
20.000 TL x 20/100 = 4.000 TL kira stopajı ödenmesi gerekir.
Örneğin sözleşmenizde kira bedeli olarak aylık net 20.000 TL belirtiliyorsa,
20.000 TL x 1,25 = 25.000 TL sizin hesaplanan brüt kiranız olur,
25.000 TL x 20/100 = 5.000 TL kira stopajı ödenmesi gerekir.
Kira stopajı ödemesinde herkes tarafından en çok karıştırılan diğer önemli nokta ise;
Eğer işyerini herhangi bir şirketten veya firmadan değil de gerçek şahıslardan kiralıyor isek bu durumda hesaplanan stopaj oranını kiracı vergi dairesine yatıracaktır.
Ancak işyerini gerçek şahıstan değil de şirketten veya firmadan kiralıyorsak. Yani söz konusu işyeri şirket adına kayıtlı veya onun aktifinde bulunan bir iş yeriyse. Bu durumda kiracı stopaj kesintisi ödemez. Çünkü şirket kiracıya kira bedeli için fatura düzenleyecektir. Kiracı bu durumda KDV tutarı ödeyecektir kira stopajı değil. Şirket ise bir sonraki yıl elde ettiği kira gelirleri için beyannamesini vererek hesaplanan vergi tutarını devlete ödeyecektir.
Dilerseniz işyeri kira sözleşmesi ile ilgili tüm detaylı bilgilerin verildiği yazımızı inceleyebilirsiniz. Buradaki yazımızda faydalanabilmeniz için örnek kira sözleşmesi, indirip kullanabilmeniz için boş kira sözleşmesi bulunmaktadır. Ayrıca işyeri kira sözleşmesi yaparken dikkat edilecekler nelerdir? Kira artış oranı nasıl belirlenir? ayrıntılı olarak açıkladım. Okumanızı tavsiye ederim.
Mevduat Stopaj Oranı ve Hesaplama
Mevduat; bankalar tarafından halktan faiz yada kur farkı ödeyerek topladıkları kaynaklardır. Kişiler bankalardan elde ettikleri faiz geliri üzerinden vergi vermektedir.
Bu arada şunu açıklamakta fayda var, Hazine ve Maliye Bakanlığınca, Türk Lirası mevduatlarındaki stopaj oranı indirimleri 30 Haziran 2023 tarihine kadar uzatılmıştır. Buradaki amaç Türk Lirası mevduatlarını daha cazip hale getirmektir.
Mevduat Stopaj Oranları şu şekildedir;
Türk Lirası için 6 aya kadar % 5, 6 ay – 1 yıl arası % 3, 1 yıl üzeri % 0,
Dolar-Euro için 1 yıla kadar % 20, 1 yıl üzeri % 18,
Altın Katılım için % 15 olarak belirlenmiştir.
Bu konuda bir örnek verecek olursak,
Yıllık % 17 faiz oranı ile 30 gün vadeli mevduat hesabına 10.000 TL para yatırılması durumunda brüt faiz getirisi ve net mevduat (net kazanç) getirisi ne olur hesaplayalım.
Mevduat faiz hesaplaması anapara x faiz oranı x vade (gün) / 36500 formülü ile hesaplanacağından,
10.000 x 17 x 30 / 36500 = 139,72 TL 30 günlük brüt faiz getirisi olur.
Vade 30 gün olduğu için Mevduat Stopaj oranımız % 5 dir,
139,72 x 5/100 = 6,98 TL stopaj kesintisi olur.
Gider Pusulası Stopaj Oranları
Gider Pusulası, vergi mükellefi olmayanlardan satın alınan ürün ve hizmetlerin kayıt altına alınması ve belgelenmesi için düzenlenmektedir. Aynı zamanda tüketicilere satılan mallardan iade edilen olması durumunda, bu malların karşılıklarının gider gösterilebilmesi için de düzenlenmektedir.
Gider pusulası stopaj kesintisi, farklı ürünlere göre farklı oranlarda uygulanmaktadır. Bu oranlar şu şekildedir;
- Eğer hizmet yada ürün satın alınan kişi vergi mükellefi değilse. İşine bağlı olmaksızın kendi adlarına kapı kapı dolaşan gerçek yada tüzel kişilerin ürünlerini satıyorsa. Bu kişiye komisyon ve prim gibi yapılan ödemelerden % 20 oranında,
- Halı, Havlu, kilim, nevresim, çorap, dokuma ürünleri, dantel, örgü, her türlü turistik eşya ve her türlü nakış, paspas, süpürge, sepet, fırça, yapay çiçek ve benzeri ürün veya hizmet bedelleri için yapılan ödemelerden % 2 oranında,
- Hurda mal alımları için yapılan ödemelerden % 2 oranında,
- Diğer mal alımları için yapılan ödemelerden % 5 oranında,
- Diğer hizmet alımları (ürün veya hizmetin fiyatı yukarıda saydıklarımız dışında ayırt edilemez olması durumunda) için yapılan ödemelerden % 10 oranında stopaj kesintisi yapılmaktadır.
Stopaj Ne Zaman ve Kim Tarafından Ödenir
Stopaj ne zaman ödenir, aynı zamanda stopaj kim tarafından ödenir kafa karışıklığına neden olan en çok araştırılan konulardan birisidir.
Çünkü stopaj kesintisinin yapıldığı kaynağa göre ödeme zamanı yada stopaj ödemesini yapan farklılık göstermektedir.
Ücretli çalışanlar için yapılan stopaj kesintisi; işveren tarafından ödemenin yapıldığı ayı takip eden ayın 23’ üne kadar muhtasar beyanname ile beyan edilmektedir. Ayın 26’ sına kadar da vergi dairesine ödenmektedir.
İşyeri kira gelirlerinden yapılan kira stopajı kiracı tarafından; aylık yada üç aylık muhtasar beyanname ile ödemenin yapıldığı ayı takip eden ayın 23’üne kadar beyan edilmektedir. Ayın 26.gününe kadar da vergi dairesine ödenmektedir.
Mevduat stopajlarında ise; bankalar sizin elde ettiğiniz faiz gelirinden, daha sizin elinize geçmeden önce stopaj kesintisini yapmaktadır. Yapılan bu stopaj kesintisi banka tarafından kesintinin yapıldığı ayı takip eden ayın 23’üne kadar beyan edilmektedir. Ayın 26.gününe kadar da vergi dairesine ödenmektedir.
Serbest meslek erbabı kişiler için; aldığımız hizmet karşılığında ücreti ödemeden önce (örneğin iç mimara ödeme yapmadan) stopaj kesintisi yapılmaktadır. Kalan net ücret iç mimara ödenecektir. Yapılan stopaj kesintisi ise iç mimar adına hizmet alan işletme tarafından bir sonraki ayın 23’üne kadar beyan edilecektir. Ayın 26.gününe kadar vergi dairesine ödenecektir.
Stopaj Vergisi Ödeme Nasıl Yapılır
Stopaj vergisi nereye ödenir veya stopaj vergisi ödeme nasıl yapılır noktasında elinizde bir çok seçenek mevcut.
Ödeme en yakın vergi dairesine yapılabileceği gibi, banka şubelerinden, bankaların internet şubelerinden veya gelir idaresi başkanlığının internet sitesi üzerinden de yapılabilmektedir.
